W zasobach Muzeum Miedzi w Legnicy przechowywane są liczne zabytki numizmatyczne w postaci monet, medali, płacideł niemonetarnych czy przedmiotów związanym z warsztatem menniczym. Zbiór ten charakteryzuje duża liczebność i stopień zróżnicowania, znaczna wartość naukowo-badawcza oraz, co szczególnie ważne dla historii miasta, obecność przedmiotów mających genezę miejscową.
Numizmaty nabywane były przez muzeum sukcesywnie od lat 60. XX w. w trojaki sposób. Część została zakupiona, część przyjęta w postaci darowizn czy przekazów, a niektóre pozyskano w trakcie badań archeologicznych. Przez długi czas przedmioty te znajdowały się pod pieczą działów – sztuki (łącznie 2136 pozycji inwentarzowych) oraz archeologii (łącznie ponad 180 pozycji depozytowych). Dopiero w 2023 r. podjęto decyzję o utworzeniu działu numizmatycznego, który by zapewnił należyte miejsce i możliwość opracowania naukowego tych bogatych zbiorów. Po uzyskaniu niezbędnych zezwoleń i pozytywnych opinii właściwych organów, 4.05.2024 r. decyzją Dyrektora Muzeum Miedzi w Legnicy powołano go do życia.

Zbiory Działu Numizmatyki zawierają ok. 5000 przedmiotów. Oprócz przeważających zabytków pojedynczych datowanych od III w. p.n.e. aż po wiek XX, pochodzących z różnych zakątków Europy, a nawet świata, występują okazałe znaleziska gromadne. Są to:
– skarb srebrnych monet i ozdób z Czarnkowa, gm. Legnickie Pole (t.p.q. 956/57 r.), odnaleziony w 2018 r. w pobliżu reliktów grodziska z IX–X w. w ramach badań poszukiwawczych pola bitwy pod Legnicą z 1241 r.,
– skarb srebrnych monet i ozdób z Legnicy (t.p.q. 1002 r.) odkryty przy ul. J. Słowackiego w 1964 r.,
– skarb srebrnych monet z Brennika, gm. Ruja (t.p.q. 1629 r.),
– skarb srebrnych monet z Legnicy (t.p.q. 1702 r.) odnaleziony przy ul. Złotoryjskiej,
– tzw. skarb fałszerza z okolic Zielonej Góry, w którym oprócz ponad 800 falsyfikatów pruskich srebrnych dwugroszówek z 1702 r. znajdują się niewybite blankiety oraz ścinki blach „menniczych”,
– zbiór kilkudziesięciu monet antycznych odnalezionych w fosie pałacu w Warmątowicach Sienkiewiczowskich, gm. Krotoszyce, będących pozostałością części zbiorów Schlesisches Museum für Kunstgewerbe und Altertuemer we Wrocławiu ukrytych tu w 1943 r., a następnie w większości zrabowanych przez żołnierzy Armii Czerwonej.

Szczególne miejsce w zbiorach numizmatycznych zajmują przedmioty związane z Legnicą, których liczba przekracza 150 sztuk. Nasze miasto ma bardzo bogate tradycje mennicze. Pierwsza mennica książęca działała już na początku XIII w. jako drugi najstarszy po Wrocławiu tego typu ośrodek na Śląsku. Funkcjonowała z małymi przerwami aż do 1622 r. Książęta oraz miasto bili własne denary, brakteaty, kwartniki, parwusy, halerze, grosze, krajcary, talary, floreny, dukaty oraz medale. W tej grupie przedmiotów niewątpliwie najcenniejszy jest złoty floren księcia Wacława I (1346–1364), wybity z kruszcu wydobywanego w okolicach podlegnickich miejscowości Mikołajowice i Legnickie Pole.

Działalność merytoryczno-naukowa Działu Numizmatyki dotyczy przede wszystkim problematyki mennictwa miasta Legnicy oraz księstwa legnicko-brzesko-wołowskiego w okresie od XIII do XVII w. W szerszym zaś zakresie mennictwa śląskiego począwszy od XI/XII w. aż do współczesności. Oprócz tego podejmowane są badania nad mennictwem miedzianym, mennictwem antycznym – rzymskim, greckim i celtyckim, mennictwem średniowiecznym i nowożytnym. Sporo uwagi poświęca się również tematyce XX-wiecznego pieniądza zastępczego oraz medalierstwu w zakresie chronologicznym od XVII w. aż do czasów obecnych.

Charakterystykę profilu funkcjonowania działu dopełnia:
– działalność wystawiennicza, w zakresie której przygotowywane są wystawy czasowe, gdzie prezentuje się najciekawsze zabytki numizmatyczne znajdujące się w zbiorach Muzeum Miedzi; zwracamy przy tym uwagę, aby przedmioty te wyeksponować w szerszym kontekście na tle bardziej złożonych zagadnień;
– działalność wydawnicza, w zakresie której wszelkie badania dotyczące monet i medali znajdujących się zbiorach publikowane są w naukowych czasopismach numizmatycznych (m.in. „Wiadomości Numizmatyczne”) czy popularnonaukowych oraz w formie monografii książkowych; w przyszłości planowane jest również stworzenie w formie kilkutomowej publikacji katalogu wszystkich muzealiów numizmatycznych przechowywanych w muzeum;
– działalność edukacyjna, popularyzatorska oraz promocyjna opiera się głównie na przygotowaniu i prowadzeniu lekcji muzealnych z zakresu numizmatyki dla dzieci i młodzieży; poza tym publikujemy również wiele wpisów do mediów społecznościowych propagujących wiedzę o pieniądzu i mennictwie; o pracy i dokonaniach działu informowane są na bieżąco media (prasa, radio, telewizja) o zasięgu lokalnym i ogólnokrajowym.